Gastrointestinal Sistem Parazitozları - İnfeksiyon Hastalıkları & Klinik Mikrobiyoloji Bilişim Ağı

• Vücutları tek hücreden yapılmıştır.
  
• Sarcomastigophora
  
• Çoğunlukla aseksüel üreyen tek hücreliler
• Sarcodina (yalancı ayaklılar): Entameoba histolytica
• Mastigophora, Flagellata ya da Kamçılılar: Giardia, Leishmania, Trypanosoma, Trichomonas cinsleri
• Apicomplexa:
• Genellikle hücre içi paraziti
• Cryptosporidium, Plazmodium, Toxoplazma, Babesia, Cyclospora, Cystoisospora cinsleri
• Ciliophora, Silliler ya da Kirpikliler: Balantidum coli
  
• Microspora:
• İmmun baskın kişilerde hastalık oluştururlar.
• Microsporidium gibi

• Çok sayıda hücreden oluşur. İyi gelişmiş organlara sahiptirler.
  
• Trematodlar: Vücutları yassı, yaprak şeklinde. Fasciola, Schistosoma
  
• Sestodlar : Vücutları yassıdır. T.saginata, H.nana
  
• Nematodlar: Vücutları silindir şeklinde olan yuvarlak solucanlardır. Ascaris lumbricoides, Enterobius vermicularis
  

• Protozoa: Giardia lamblia, Cryptosporidium parvum, Entamoeba histolytica, Isospora belli, Dientamoeba fragilis, Balantidium coli
• Nematod: Ascaris lumbricoides, Enterobius vermicularis, Trichuris trichiura, Ancylostoma duodenale, Necator americanus, Strongyloides stercoralis
• Sestod: Taenia saginata ve T. solium,  Hymenolepis nana ve H. diminuta, Diphyllobothrium latum
• Trematod: Fasciolopsis buski, Heterophyes heterophyes, Metagonimus yokogawai

• Besin kaybı ve/veya kan kaybı
  
• Bazı proteinlerine karşı konağın inflamatuvar cevabı: Schistosoma, Trichinella
  
• İç organlara larva migransı: Strongyloides (hiperinfeksiyon), Ascaris (Löffler pnömonisi)
  
• Barsakta obstrüksiyon: Ascaris
  

• Karın ağrısı, gerginlik: A. lumbricoides, S. stercoralis, T. trichiuria, Taenia, H. nana, G. lamblia, Cryptosporidium, Isospora
  
• İshal: S. stercoralis, H. nana, G. lamblia, Dientamoeba fragilis, Cryptosporidium, Isospora, Cyclospora, Microsporidium
  
• Dizanteri: E. histolytica, Schistosoma, Balantidum coli, T. trichiuria
  
• Bulantı-kusma: Giardia
  
• Anal kaşıntı: E. vermicularis
  
• Kanlı dışkı: E. histolytica, T. trichiura
  
• Anemi: Çengelli solucanlar (demir eksikliği anemisi), T. trichiura, D. latum (B12 vitamini eksikliği)
  
• Kilo kaybı: T. trichiura, Giardia (%50)
  
• Büyüme geriliği: Çengeli solucanlar
  
• Rektal prolapsus: T. trichiura
  
• Eozinofili: Toxacara canis, Trichinella spiralis, Çengelli solucanlar, Schistosoma
  

• Rezervuarı insandır.
  

• Yalancı ayaklarla hareket eden, tek nukleuslu trofozoiti ve olumsuz şartlarda oluşan kistleri vardır.
  
• İnsana bulaşma kontamine su ve gıdalarla alınan 4 çekirdekli kistlerle olur.

• Nadiren cinsel yolla bulaşır.
  
• Klinik olarak akut amipli dizanteri tablosu yapar.
  
• Kalın barsakta şişe dibi tarzında ülserasyonlar saptanır.
  
• Kanlı mukuslu ishal (tipik), kramp semptomları ile başvurur.
  
• Bazen ameboma denilen kitleler yapar.
  
• Yayılım sonucu karaciğerde abse oluşur.
• KC abselerinin plevra yoluyla açılmasıyla akciğerde ve sistemik yayılımla beyinde abseler meydana gelebilir (Çukulatamsı abseler).
• Abselerde kist şekline rastlanmaz.
• Hastalık sonucu ince barsakta kistler oluşabilir. Bu kistler taşıyıcılarda yıllar boyunca hiç bulgu vermeden ya da aralıklı ishale yol açarak bulunabilir.
• Tanı taze dışkıda tipik hareketli, eritrositleri fagosite etmiş trofozoitler görünerek konulur.
• Dışkıda eritrositler yoğun iken lökositlerin az olması
• Charchot-Leyden kristalleri
• Kümeler yapan eritrosit dizileri görülmesi basilli dizanteriden ayrımda yardımcı
• Ayrıca ateş belirgin bir bulgu değildir.
• Dizanteri dışı ishal olgularında ve taşıyıcılarda dışkıda sadece kist şekilleri görülebilir.
• Abse varlığında serolojik testler (IHA) faydalı olabilir.
  
• Antijen testi tanıda oldukça önemlidir.
  
• Tedavide metronidazol önerilir.
• Lümen içi patojenlere etkili ilaçlar: Diloksanid furoat, İodokuinol, Paromomisin
• Sistemik etkili olanlar: Emetin, Dihidroemetin (özellikle abseler varlığında kullanılabilen çok toksik ilaçlardır)
• Klorokin sadece kc absesinde etkili ve taşıyıcıların tedavisi önerilmektedir.

• G. intestinalis ve G. lamblia olarak bilinir.
  
• İnsanda en sık rastlanandır.

• Kamçılı, ara konağı olmadan bulaşan bir protozoondur.
• Kistlerle oral yoldan bulaşır.

• Su kaynaklı salgınlar sıktır.
• Kistler duodenumda açılarak trofozoitler meydana gelir. Trofozoitler duodenum barsak duvarına tutunarak yaşarlar.
• Villus yapısında bozukluk yapar.
• Asemptomatik olabilir.  
• En sık olarak ishal (kronik ya da tekrarlayan)
• Dışkı yağlı, kötü kokulu (steatore)
  
• Uzun süren ishal sonucu yağda eriyen vitaminler (özellikle A vitamini) emilimi bozulabilir
  
• Ağır büyüme-gelişme geriliği, malabsorbsiyonla sendromları yapabilir.
• Hipogammaglobulinemi ve immunsupresyon durumlarında tedaviye yanıtsız, kronik infeksiyonlar izlenebilir.
  
• Kistleri, rutin klorlama seviyelerine dirençlidir.
  
• Tanıda taze dışkıda kistler (bazen trofozoidlerin) saptanır.
  
• Kistlerde oval yapı ve sitoplazma ile kist duvarı arasındaki boşluk ve 4 nukleus tanıda yardımcıdır.
  
• Trofozoiti yandan basık, armut görünümünde 2 nukleuslu ve 4 çift kamçılıdır.
  
• Bazen duodenal sıvıda saptanarak tanı konulabilir (Enterotest) .
  
• Tedavide metronidazol, ornidazol kuallanılır.
  

• Barsak epitelinde hem seksüel hem aseksüel olarak gelişir.
• Bulaşmasında kalın cidarlı ookistler önemli rol oynar.
  
• Barsaklarda en sık jejunuma yerleşir.
  
• AIDS olgularında ciddi, ölümcül, kronik ishallere neden olur (immunokompetanlarda çok nadir)
  
• Bulaşma genellikle su kaynaklıdır. Daha nadiren insan-insan (cinsel temas dahil) bulaşabilir.

• 5 yaş altı çocuklarda sıktır. Erişkinlerde geçici ishal kliniğine neden olabilir.
  
• Kolera benzeri profüz sulu ishal
  
• Malabsorbsiyon
  
• Kolanjit yapabilir
  
• Tanıda Kinyoun EZN yöntemiyle aside dirençli olarak (kırmızı) boyanır ve ookistler ile içindeki sporozoitler görülebilir.
  
• Multipleks PCR panel testler kullanılabilir.
• DFA tanıda en iyi yöntemdir.

• ELİSA gibi yöntemlerle antijen tayini yapılabilir (giardia, E.histolytica ile birlikte kombine testler).
• Tedavide Nitazoxanide veya Paromomycin
  
• Dezenfektanlara ve suların klorlanmasına dirençlidir.
  

• Kist şekli olmayan ameboid bir protozoondur.
  
• Enterobius vermicularis yumurtaları ile taşınarak bulaşabilir.
  
• Kamçılılar (flagella+) arasında yer almaktadır.
  
• Gastroenterit etkenidir.
  
• Amip değil. Flagellası ile hareketli
  
• Kolonda hasara neden olur.
  

• Dışkı mikroskopisinde iki çekirdekli trofozoitleri görülerek tanınabilir.
  
• TEDAVI: doxycycline, metronidazole
  

• Silliler arasında insanı infekte eden tek türdür.
  
• İnsanda hastalık yapabilen en büyük protozoondur.
  
• Domuzlarda yaygındır
• Kontamine (kist) besinlerin ağızdan alınmasıyla bulaşır.

• Ülkemizde pek rastlanmaz.
  
• Genellikler belirti vermez. Portör olarak rol alır.
• Nadiren karaciğer apsesi, nekrotizan pnömoni, gözde keratit bildirilmiştir.
• Noninfektif Trofozoit (makronukleus ve mikronukleus içerir) ve infektif kist şekli var.
  
• Tedavide tetrasiklin önerilir.
  

• Vücutları segmentsiz, uzun silindirik yuvarlak solucanlardır.
  
• Çoğu toprak veya suda serbest yaşar.
  
• Dünyada en yaygın görülen infeksiyonlardan biri olup milyonlarca insanı etkiler.
  
• Sindirim ve üreme sistemi ve kas-sinir dokusuna sahip karmaşık çok hücreli mikroorganizmadır.
  
• Vücut yüzeyleri kütikülle örtülüdür.
  
• Uzunlukları birkaç mm'den 1 metreye kadar değişebilir.
  
• S. stercoralis ve Capillaria philippinens dışındaki erişkin nematodlar konakta çoğalamazlar. Seksüel olgunluğa eriştikten sonra yumurta veya larva üretirler.
  
• Sadece çoğalabilen ve yaşam döngüsünü tamamlayabilen erişkin nematodlar konakta aylarca, yıllarca yaşayabilirler.
  
• İnsanda çoğalma görülmediğinden (S. stercoralis hariç) alınan parazitsayısı çok önemlidir.
  
• Çoğu insana bulaşma aşamasında yumurtaların dış ortamda olgunlaşması gerekir.
  

• Nadiren ölümcüldürler.
  
• Klinik belirtilerin şiddeti konaktaki solucan yükü ile ilişkilidir.
  
• Çoğu anemi ve gelişme geriliği ile sonuçlanır.
  
• Kolesistit, karaciğer apsesi, apandisit gibi GİS komplikasyonlarına yol açabilirler.
  
• İnsanlar 4 şekilde infekte olur.
• Yumurtaların oral alınması (A. lumbricoides, E. vermicularıis, T. trichiura)
• Kontamine toprakla direkt temas (S. stercoralis, A. duodenale, N. americanus)
• Kan emen artropodlarla deriden (lenfatik filaryaz etkenleri)
• Larvalı etlerin yenmesi (Trichinella)

• Askariyazis etkenidir.
  
• İnce bağırsakta yaşayan en büyük (15-50 cm) solucandır.
• Bağırsakta 18 ay canlı kalabilir. En sık jejenum ve ileum orta kısımda bulunur.

• Embriyonlu yumurtanın oral alınmasıyla bulaşır.
• Mide asidi ile yumurtanın koruyucu dış kabuğu sindirilir ve serbest kalan larvalar ince barsağa geçer.
• Larva, bağırsak duvarını delerek hematojen yolla karaciğer ve akciğere göç eder.
• Alveol, bronş ve trakea yoluyla farenkse gelir ve tekrar yutularak ince barsağa geçerek erişkin forma dönüşür. Bu dolaşım 2-3 ay sürer.

• Erişkin dişi askaris günde 240.000 yumurta üretir.
• Dışkıyla atılanlardan gelişen infektif embriyonlu yumurtalar sert olup sıcaklık ve kuruluğa dayanaklıdır.
• 5-10C'de 2 yıl (nemli toprakta 6 yıl), 22C'de 3 hafta canlı kalabilir.
• Tüm dünyada en yaygın nematoddur.
• Çoğu asemptomatiktir.
• Larvalara bağlı akciğerde alveolar harabiyet ve salgıladıkları antijenlerin geçici eozinofilik infiltrasyonu sonucu Loeffler sendromuna neden olur.
• Akut başlayan hırıltılı solunum, psroksismal (ani ve geçici krizler halinde gelen) kuru öksürük ve yüksek ateş 2-3 hafta sürer.
• İshal, abdominal rahatsızlık, karın ağrısı, ürtikeryal döküntü, anjiyoödem, bağırsak ve biliyer tıkanıklık, peritonit
  

• Tanıda dışkının mikroskobisinde karakteristik kalın kabuklu yumurtaların görülmesiyle konur. Pulmoner formda solunum sekresyonu ve mide sıvısı incelenir.
• Dışkıda yumurtanın saptanması 2-12 ay önce alınmış infeksiyonu gösterir.
• Pnömonit (erişkin solucanlar henüz yumurtlayacak olgunluğa ulaşmadığından) veya kısa süre sonrasında dışkıda negatiflik tanıyı ekarte etmez. Ayrıca, görülmesi de tanıyı doğrulamaz.
  
• Pnömonit aşamasında tanı balgamın mikroskopisinde larvaların, eozinofillerin veya Charcot-Leyden kristallerinin görülmesiyle konur.
• Pnömonitte genellikle periferik eozinofili ve akciğer grafisinde geçici infiltrasyonlar görülür.
• Tedavide tek doz 400mg oral albendazol verilir. Alternatif 3 gün 200mg/gün mebendazol veya 11mg/kg/gün pirantel pamoat verilebilir.
• Pulmoner askariyaz kendini sınırladığından spesifik bir tedavi önerilmez.
• Kolanjit veya biliyer tıkanıklıkta ERCP veya cerrahi gerekebilir.
• Önlemede en etkin yol hijyen koşullarının iyileştirilmesi ve insan atıklarının uygun şekilde ortadan kaldırılmasıdır.
  

• Kıl kurdu
• Tırnak, gece giysisi veya yatağa bulaşmış embriyonlu yumurta oral alınır.
• İnce barsağı üst kısmında erişkin (2-5mm) hale gelerek kalın barsağa geçer. Kolon lümeninde serbestçe dolaşıp çiftleşirler.

• Gebe dişiler gece rektum dışına göç ederek perianal ve anal bölgeye çok sayıda yumurta (11.000) bırakır.
• Yumurtalar atıldıktan sonra 6 saatte embriyone olur.
• Retroinfeksiyon: Ciltte kalan embriyone yumurtalardan çıkan infektif larvalar anüsten rektuma geri göç eder. Kadında genital yolla ektopik infeksiyonlara yol açabilir.
• Dünya çapında ılıman iklimlerde en yaygın nematoddur. Tüm çocukların yaklaşık 1/4'ü infektedir.
• Çoğu asemptomatiktir.
• Parazitin proteinlerine karşı oluşan geceleri peri-anal kaşıntı tipik olup en sık görülen semptomdur.
  
• Diyare, iştahsızlık, kilo kaybı, anemi, karın ağrısı, ürtiker, eozinofili, burunda kaşıntı, diş gıcırdatma, sinirlilik, gece korkuları
• Nadiren apandisit, vulvovajinit, salpenjit veya peritonitle sonuçlanabilir.

• Selofant yöntemi (3 gün art arda) ile uyandıktan hemen sonra veya yıkanmadan önce perianal bölgedeki yumurtaların mikroskopisi ile tanı konur.
• Karakteristik yumurtalar oval ve yan tarafı hafif düz görünümdedir.
• Dışıkıda yumurtanın veya perianal bölgede solucanın görülmesi nadirdir.
• Tedavide tek doz albendazol 400mg ya da mebendazol 100mg ya da 11mg/kg pirantel pamoat verilir.
• Yumurta veya larvalara yönelik olarak 2 hafta sonra tedavi tekrarlanır.
• Hasta ile yakın temastaki tüm bireyler (ev halkı, aynı kreşe devam eden çocuklar..) tedavi edilmelidir.
• Yumurtaları yok etmek için yatak ve iç çamaşırları sıcak su ile iyice yıkanmalıdır.

• Kamçılı kurt olarak bilinir.
  

• Doku göç fazı olmadığından yaşam döngüsü GİS ile sınırlıdır.

• Embriyonlu yumurta oral yolla alınır.
• Sonra, larvalar ince bağırsağa geçer ve bir dizi değişim geçirir. Oral yumurta alımı ve dışkıda yumurta bulunma süresi üç aydır.
• Erişkinin solucanın uzunluğu 5cm'dir. Konakta 2 yıl canlı kalabilir.
• Tropikal ve subtropikal bölgelerin kırsal ve yoksul bölgelerinde sık görülür.
• İnsan parazit için tek konaktır.
• Çoğu asemptomatiktir.
• Çocuk yaş grubunda parazit yükü daha fazla olduğundan infeksiyonlar daha ağırdır.
• Apandisit yapabilir.
  
• Çekumda yerleşmeyi sever.
  
• Karın ağrısı, ishal, rektal tenezm ve prolapsus (kolon rektumda kronik mukozal enflamasyon ve ödem), anemi
  

• Tanı dışkının mikroskopisinde bipolar limon şeklinde her iki ucunda tıkaç bulunan tipik yumurtaların tanımlanması ile konur.  
  
• İlk seçenek mebendazol 100mg/gün 3 gün (%70 kür), alternatif albendazol 400mg/gün 3 gün ya da ivermektin 0.2mg/kg/gün 3 gün önerilir.
  

• İnsanlardaki kancalı kurt infeksiyonlarından sorumludurlar.
• Dışkı ile dış ortama atılan yumurtalardan larvalar serbestleşir.
• Kontamine toprak veya çimdeki infektif filariform larvalarla özellikle 5-10 dk korunmasız çıplak ayakla temasla ciltten bulaşır.
  
• Giriş yerinde eritem, kaşıntılı makülopapüler, bazen veziküler döküntü oluşur.
• Larva hematojen yolla akciğer alveollerine ulaşır. Bronkotrakeal yolla farinkse ilerler. Yutularak GİS'e ulaşır.
• Larvalar cildi geçtikten 5-9 hafta sonra iki değişim geçirerek olgun erişkin forma dönüşür.
• A. duedonale kesici dişleriyle, N. americanus keskin damağı ile ince barsak mukozasına yapışarak yaşar.
• Burada çiftleştikten sonra erişkin dişi hergün dışkıyla atılan binlerce (A. duedonale 28.000, N. americanus 10.000) yumurta üretir.
• Sıcak, nemli toprakta yumurtadan çıkan filarifom larvalar başkalarını infekte eder.
• A. duedonale oral yoldan da bulaşabilir.
• Her iki parazit için insan kesin konaktır.
• Dünyada 500 milyondan fazla insan infektedir. N. americanus tüm dünyada yaygın, A. duedonale sınırlı coğrafi dağılım gösterir.
• GİS'ten kan kaybı ve demir eksikliği anemisi, ağır akciğer tutulumundan sonra gelişir.
• El-ayaklarda kaşıntılı eritematöz ve papüler döküntülere neden olur.
• Akut belirtiler larvanın akciğerden geçişi sırasında günler içinde ortaya çıkar.
• Kuru öksürük, boğaz ağrısı, hırıltılı solunum, hafif ateş ve geçici akciğer semptomları yapar.
• A. duedonale larvalarının oral alınmasıyla akut olarak bulantı, kusma, boğazda tahriş, öksürük, nefes darlığı ve ses kısıklığı ile karakterize Wakana sendromu yapar.

• İntestinal kanala yerleşmesi sırasında karın ağrısı, ishal, kilo kaybı gelişebilir.
  
• Dışkıda gizli kan veya melena şeklinde ortaya çıkar.
• Özellikle çocuklarda toprak (pika) yemeye neden olabilir.
• Tanıda kontamine toprak teması öyküsü önemlidir. Radyografide kısa süreli infiltrasyonlar, balgam/perifer kanda eozinofili tanıyı destekler.
• Primer karakteristik yumurtaların mikroskopi ile dışkıda görülmesiyle tanı konur.

• A. duodenale'nin serbest yaşayan larvası
  

• N. americanus larvası
  
• Tedavide tek doz 400mg oral albendazol bağırsak kancalı kurt infeksiyonu için verilir. Alternatif 3 gün 200mg/gün veya tek doz 500mg mebendazol kullanılabilir.
• Kutanöz larva migrans kendini birkaç hafta ya da ay içinde sınırlar. Tek doz ivermektin hızlı iyileşme sağlar.
• Önlemede en etkin yol hijyen koşullarının iyileştirilmesi ve insan atıklarının uygun şekilde ortadan kaldırılmasıdır.
  

• Diğer nematodlara göre daha az görülür.  Tüm dünyada 30-100 milyon kişi infektedir. Tropikal ve subtropikal bölgelerde endemiktir.
  
• İnsandan insana bulaşarak yayılır.
  
• Dışkı ile kontamine toprakta yaşayan flariformların deriye girmesi ile bulaşır.
  
• Hematojen yolla akciğere alveol duvarına girer, bronkoalveolar ağaç, trakea ve farinkse ilerler, yutularak GİS'e geçer.
  
• Dişiler barsakta partnogenetik (döllenme olmadan) yumurtlarlar ve bu yumurtdan larvalar (rabditimsi) gelişebilir.
  
• Bunların bazısı filariform larva haline gelerek barsak duvarını deler ve kana ulaşır (iç oto infeksiyon)
• Bazı larvalar ise perianal bölgeye ulaşarak burada filariform larvalar oluştururlar ve böylece deriyi delerek kana geçerler (dış otoinfeksiyon)
• Karışık yaşam siklüsünü tümüyle insanda tamamlayabilen tek helminttir.
  
• İmmün yanıt mormalse otoinfeksiyon döngüsünü devam ettirir. Dekatlar boyunca aemptomatik kalabilir.  
• Bu arada dışkı ile dışarı atılan larvalar toprakta iki farklı yolu izlerler:
• Bazıları toprakta flariform larva haline gelerek direkt olarakinsanları infekte edebilir (düz evrim)
• Bazıları gelişerek erişkin dişi ve erkek parazitleri oluşturur ve bu erişkinler birkaç nesil sonra infektif larvaları oluşturur (çapraşık evrim)
• Hücresel immünyetmezlikte (HIV) tablo ölümle sonlanabilir.
• Dissemine strongiloidiyaz larvarın geçişinde enterik gram negatif bakterilerin translokasyonu sonucu sıklıkla sepsis görülebilir.
• Vakaların 1/3'ü asemptomatiktir.
• Ciltte giriş yerinde kaşıntılı eritem gözlenir.
• Akciğere göç sırasında Loeffler sendromu benzer tablo yapar.
• Hiperinfeksiyonlu vakalarda akut başlangıçlı ateş, takipne, hipoksemi ve periferik eozinofili görülebilir.
• Hücresel immünite bozulursa çok sayıda genç larva, filariform larvaya dönüşür.  
• Bağırsak duvarından girerek genel dolaşıma katılarak hiperinfeksiyon (olağanüstü parazit yükü) sendromuna yol açar.
• Larva Currens: Anüsten flariform larvaların göçü (5-15cm/saat), kalça, uyluk üstü ve karnın altında yılankavi (dolambaçlı) kaşıntılı eritematöz makülopapüler veya ürtikeryal döküntü yapar.

• Kesin tanısı taze dışkı, balgam, BOS, idrar ya da dokuda mikroskopik larvaların görülmesi ile konur.
• Dışkıda filariform larvaların bulunması aktif otoinfeksiyonun göstergesidir.
• Dışkıda %75 duyarlılık ve %95 özgüllük ile moleküler metod NAAT (GİS multipleks PCR panel)
• Dışkıda flariform larval antijenleri saptamda ELISA IgG %83-93 duyarlılık ve %95-98 özgüllük
• Tedavide 0.2mg/kg ivermektin 2 gün verilir, 2 hafta sonra aynı şekilde tekrarlanır (kür %94-100). Alternatif albendazol 400mg/gün 1 hafta verilebilir (kür %38-87).

• İnsan hem son konak hem ara konak olabilir, hem erişkin hem larvası bulunup hastalık oluşturabilir.
  

• En sık olarak içinde larvalar bulunan domuz etiyle insanlara bulaşır.
  

• Alınan larvalar barsakta serbest kalırlar ve barsak mukozasına yerleşerek erişkin hale dönerler.
  
• Burada intrauterin olarak oluşmuş larvalar (vivipar) direkt olarak lenfatikler ve kan yoluyla tüm vücuda yayılır.
  
• Yayılan larvalar sadece çizgili aktif kaslarda yerleşebilirler.
  

• En sık diafragma, dil, larinks, karın kaslarını tutarlar.
  
• Burada yerleşen larva konak tarafından oluşturulan yanıtla oluşan bir kist duvarı içinde sınırlanır.
  
• Kalp kasındakiler enkiste olamazken genelde kistler bir süre sonra kalsifiye olurlar.
  
• Hem erişkini hem larvası hastalık
  
• Erişkinlerin barsağa yerleşmesi sırasında, infekte et yenilmesinden 1 -2 gün sonra yeni gelişen erişkin barsak duvarına yerleşirken kanlı-mukuslu bir ishal oluşabilir.
• Kistler ise bulunduğu bölgeye ve yoğunluğa bağlı olarak bulgular oluşturabilir.
• Eozinofili, kas enzimleri artışı, periorbital ödem en belirgin tablodur.
• Dışkıda erişkinler, kanda ya da dokularda larvalar görülerek tanı

• Periferik kanda T. spiralis larvaları
  
• Kas biopsileri tanıda faydalı olabilir.
• Antikor yanıtı faydalı olabilir.
  
• Tiabendazol, dietilkarbazin

• Son konağı insan olmayan nematod larvalarının insanda yaptıkları hastalıkları tanımlar.

• Köpeklerin helmint paraziti olarak bilinir (resim).

• En sık etken Toxocara canis' tir.
  
• Yumurtaları insanlara bulaşabilir.
  
• İnsanlara bulaşan larvalı yumurtalardan çıkan larvalar barsak duvarına geçerek dolaşıma karışır.
  
• Ulaştığı bölgelerde granülom oluştururlar
  
• En sık karaciğerde granülomlar görülür.
  
• Diğer önemli ve sık bir tutulum yeri gözdür.
  
• Reinfeksiyonlarda hiperreaktif bir yanıt
  
• Toprak yeme öyküsü olan ve hipereozinofili görülen her çocukta akla
  
• Çoğunlukla çocuklarda ve genç erişkinlerde görülür.
  
• Biopsiile kesin tanı konulabilirse de sıklıkla serolojik yanıt araştırılarak tanı konulmaya çalışılır.
  
• ELİSA ve Western bloting ile doğrulama tercih edilen yöntemdir.
  
• İnsanda erişkin şekli oluşamadığı için yumurtaları saptanmaz.
  
• Kesin bir tedavi belirlenmemiş olsa da eozinofili ve Toxocara Ig E (+) olguların tedavisi önerilmektedir.
  
• Mebendazol, Tiabendazol, Dietilkarbamezin

• Ancylostoma braziliense gibi nematodların cilde göç ettiği bir durumdur.
  

• Yassı solucanlardır.
  
• Vücutları baş (skoleks), boyun ve proglottis (genç-olgun-gebe halkalar) kısımlarından oluşur.
  
• Sindirim ve dolaşım sistemleri yoktur. Hepsi hermafrodittir (erkek dişisi ayrıdır) ve parazit olarak yaşarlar.
  
• Erişkin formu GİS'te, larva formu karaciğer, akciğer, kas, beyin, göz ve diğer organlarda yaşar.
• Baş kısmında tutunmayı sağlayan 4 çekmen bulunur (Diphyllothrium latum hariç)
  
• Bazılarında çengellerde bulunur.
  
• D. latum hariç yumurtalarında kapak yoktur.
  

• Taeniazis hastalığın genel adıdır.
• Erişkini insan (son konak) ince bağırsağında, larvası sığırlarda (ara konak) bulunur.
• Yaşam siklusu insan-sığır-insan'dır.

• Erişkin parazitin boyu 5-8 metredir, 25 metreye ulaşabilir. 1000-2000 halkadan oluşur. T. solium da 1000 halka var ve uzunluğu 2-7 metredir.
• Diğer tenya türlerinden farklı olarak skolekslerinde rostellum ve çengel yoktur. "İnsanların silahsız şeridi" olarak bilinir.
• Gebe halkalarının herbiri T. saginata'da 100.000 , T. solium'da 50.000 yumurta taşır.

• Tür tayininde rol alan gebe halkalardaki ana uterin yan dal sayısı T. saginata'da 15-20, T. solium'da 7-13'tür.
• T. saginata'nın kopan halkaları, T. solium'dan farklı olarak hareketlidir. Dışkılama, oturma, yatma esnasında anüsten ara ara çıkarlar. Halk arasında "abdest bozan" bilinir.
• Dışkıyla atılan gebe halkaların parçalanmasıyla yumurtalar serbestleşir ve otlaklarda ara konak olan sığırlar tarafından alınır.  
• Yumurta 35mikrometre çapında, yuvarlak veya ovaldir, kalın enine çizgili kabukla çevrili, 6 adet çengelli embriyo (onkosfer) içerir.
• İnfekte yumurtaların alınması ile yumurtadan çıkan hareketli embriyon bağrsak duvarına penetre olur. Kan dolaşımı ile kaslara yerleşir.
• 2 ay içinde cysticercus bovis adlı, 10mm, oval, beyaz, içi sıvı dolu kese şeklinde larvalar oluşur.
• Az pişmiş ya da çiğ sığır etinin (etli çiğ köfte) yenilmesi veya infekte etlerle uğraşanların ellerini ağzına götürmesiyle larvalar insana bulaşır.
• 2-3 ayda hastalık belirtileri ortaya çıkar. Erişkin parazit insanda 40 yıl yaşayabilir.
• Çoğu asemptomatiktir.
• En sık semptom halkaların anüsten atılmasıdır.
• Sinirlilik, uykusuzluk, baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu, epigastrik karın ağrısı, şişkinlik, geğirme, bulantı, kusma, konstipasyon/diare görüebilir.
  
• Nadiren ürtiker görülür. Az hastada kusma esnasında solunum asfiksi, apandisit ve kolesistit yapabilir. Uterusta yerleşimle postmenapozal kanama görülebilir.

• Tanıda dışkı ve selofan bant (halkanın yumurtlama deliği yok, bağırsakta parçalanmazsa dışkıda görülmez) yöntemiyle parazit yumurta ve halkaları saptanabilir.
• Tür ayırımı baş incelemesi ve uterus yan dal sayısına göre yapılır.
• Kanda eozinofli %15 vakada saptanır.
• Dışkıda ELİSA ile tenya spesifik koproantijenler saptanabilir. Tedaviden 9-17 gün sonra negatifleştiğinden takipte kullanılabilir.
• PCR ile T. saginata DNA'sı gösterilebilir.
• Tedavide ilk seçenek prazikuantel 5-10 mg/kg oral tek doz verilir. 4 yaş altı güvenli değildir.
• Niklozamid kullanılabilir. Parazit mitokondrisinde oksidatif fosforilasyonu, ATP yapımını ve anaerop metabolizmay önler. Erişkine etkili iken yumurtaya etkisizdir.
• Skoleks haraplanması başarı göstergesidir. Niklozamidde başarı %95'dir. 3 ay sonra halka çıkarmaz veya dışkıda yumurta saptanmazsa başarı sağlanmıştır.
• Albendazol ve nitazoksanid alternatif ajanlardır.
• Korunmada infekte insanlar tedavi edilir. Etle uğraşanlar eldiven kullanır. Çiğ etten kaçınılır.
• 56C'de 5 dak ya da -20C'de 7-10 günde etlerdeki infekte larvalar harap olur.
• İnfekte sığırlar prazikuantel ile tedavi edilir.
• Halkın bulaş yolları açısından eğitilmesi, alt yapının iyileştirilmesi ve tuvalet alışkanlığının kazandırılması önemlidir.

• Domuz şeridi, silahlı tenya
  

• Yaşam döngüsü T. saginata'ya benzerdir. Ancak ara konak domuzdur.
• Az pişmiş ya da çiğ domuz etinin yenilmesi veya infekte etlerle uğraşanların ellerini ağzına götürmesiyle larvalar (Cysticercus cellulosa) insana bulaşır.
  
• Parazitin hem erişkini hem de larvası insanda infeksiyon yapar.
• Yumurtaları T. saginata'dan farklı olarak infeksiyöz'dür.

• T. solium infekte kişilerin yumurtaları tekrar almasıyla (otoinfeksiyon) "sistiserkoz" denen larval infeksiyon gelişebilir.
• Larvanın sayısı ve bulunduğu dokuya göre klinik bulgular değişir.
  
• MSS yerleşimi ile konvülzyonlar sıklıkla görülür.
  
• Larval dönemde yerleştiği organa göre kas ağrısı, görme bozukluğu, epilepsi, felç veya başağrısı gibi belirtiler gözlenebilir

• Tanıda T. saginata ile benzer yöntemler kullanılabilir.
• Halkalarda T. solium’un daha az yan dal (7-13 dal) oluşturduğu gözlenir.

• Erişkinin baş kısmında rostellum üzerinde sıralanmış çengeller (silahlı tenya) ayrımda işe yarayabilir.
• Sistiserkoz radyolojik inceleme ile ortaya konulabilir.
  
• Tedavisi T. saginata ile benzerdir.
• Tek doz prazikuantel veya niklozamid (sistiserkoz riski var, çünkü yumurtalara etkisiz) ilk seçeneklerdir.
• İlaçtan 2-4 saat sonra müshil verilerek tenyanın hızla atılması sağlanır.
• Sistiserkoz riski nedeniyle tüm hastalar ve gebeler tedavi edilmelidir.
• Sistiserkoz tedavisi cerrahidir.
  
• Korunmada T. saginata ile benzer önlemler uygulanır.

• Cüce şerit (insan bağırsağında parazitlenen en küçük şerittir)
  

• Dünyada en sık rastlanan sestod infeksiyonudur.
• Ara konağa gereksinim göstermeden, insandan-insana bulaşabilen tek sestoddur.
  

• Dışkıda bulunan yumurtaların yutulması ile bulaşır.
• Yumurtadan çıkan onkosfer barsak villuslarında sistiserkoid hale sonra erişkin hale gelerek barsağa tutunur.
• Atılan gebe halkadan çıkan yumurtalar infektiftir ve bazen barsakta açılarak sistiserkoid larva ve erişkin haline dönebilir (hiperinfeksiyon).
  
• Barsakta hem larva hem erişkin şekli bulunabilir
  
• Başlıca çocuklarda görülür. Çoğu asemptomatiktir.
• Karın ağrısı, ishal, anemi, baş dönmesi, allerjik döküntü, uykusuzluk
  
• İmmün sistemi baskılanmış hastalarda fırsatçı infeksiyon olabilir.

• Tanı dışkı mikroskopisinde tipik, şeffaf, polar iplikçikleriyle kolayca ayrılan yumurtaların görülmesi ile konur.
  
• Tedavide Niklozamid, Praziquantel kullanılabilir.
  

• Balık şeridi olarak bilinir.
• Göl, nehir çevreleri ve çiğ balık tüketilen toplumların hastalığıdır.
• İnsanda infeksiyon yapan en büyük şerittir (10-12 metre, ancak 30 metre kadar olabilir)

• Skoleksi badem ya da armut şeklindedir. Çekmen yoktur fakat boylu boyunca uzanan iki emme çukuru bulunur.
• Halkalarında yumurtlama deliği bulunması ve yumurtalarının kapaklı olması ile diğer sestodlardan farklıdır.

• Dışkıyla atılan yumurta infektif değildir. Göl veya nehirlerin tatlı sularında olgunlaşır ve larvalar (coracidium) gelişir.
• Gelişimini tamamlaması için 2 arak konak gerekir. 1.si tatlı su yumuşakçaları (cyclops) ile larvalar procercoide dönüşür, 2.si balıklar yumuşakçaları yer pleurocercoide dönüşür. Küçük balıkları büyük balıkları yer bunlarda gelişen pleurocercoid bulaşmada daha önemlidir.
  
• İyi pişmemiş balıkların tüketimi ya da parazit yumurtalarının elle oral alımı ile bulaşır. Öyküde önemlidir.
  
• Sıklıkla asemptomatiktir. 30 yıl veya daha uzun yaşarlar.
• İnfekte kişiler halkaların atıldığını farkederler.
• Halsizlik, baş dönmesi, ishal, karın ağrısı, kilo kaybı görülebilir.
• Jejenumda erişkin D. latum B12 vitamini emerek depolar. B12 vitamini eksikliğine bağlı pernisyöz anemi yapar. Sinir sisteminde hasara yol açabilir.
  

• Tanıda dışkıda karakteristik kapaklı yumurtaların görülmesiyle tanı konur.

• Rozete benzer kahverengi-esmer halkalar tanıda değerlidir.
  
• Tedavide Praziquantel tercih edilir. Alternatif niklozamid kullanılır. B12 vitamini parenteral verilir.
  
• Korunmada iyi pişmiş veya derin dondurcuda dondurulmuş (en az -10 dercede 24 saat) balık yemekle önlenebilir.

• Yapraksı solucanlar
  
• Yaprağa benzer tek parçalı bir yapıdadırlar (Schistosoma daha uzun solucanımsı bir yapıdadır).
  
• Çekmenleri vardır ve sindirim sistemleri kör olarak sonlanır.
  
• Schistosoma hariç hermafrodittirler.
  
• Kapaklı yumurtalara sahiptir.
  
• Erişkin şekilleri vertebralılarda bulunurken larva dönemleri salyangoz cinsinde geçer ve bu salyangoz cinsi coğrafi dağılımlarını belirleyen en önemli belirleyicidir.
  
• İnsanda belirli dokuların tutulduğu görülür:
  
• Karaciğer-trematod: Fasciola hepatica, Dicrocoelium dentriticum, Opistorchis spp., Clonorchis sinensis
• Barsak-trematod: Fasciolopsis buski, Heterophyes heterophyes, Metagominus yokogawai, Gastrodiscoides hominis, Echinostoma spp.
• Akciğer: Paragominus westermani
• Kan damarları: Schistosoma
• Yaşam döngüleri karışık fakat genel anlamda birbirine benzerdir.
  
• İnsandan atılan yumurtalar içinde miracidiumlar vardır. Uygun konak olan yumuşakçaya ulaşırlarsa döngü devam edebilir. Burada sporokist ve redia yapıları oluşur ve bu yapılardan dış ortama cercaria (serkaryalar) salınır.
  
• Serkaryalar diğer bir ara konakta ya da su bitkilerinde kistleşerek beklerler (metacercaria) ve insan tarafından alınınca erişkin aşamaya gelerek infeksiyon oluştururlar.
  
• Schistosoma serkaryaları ise suda yüzerek deriden insanları infekte edebilir.
  
• Trematod infeksiyonları tedavisinde pirazikuantel kullanılır.
  

• Karaciğer ve safra yollarında yaşayan trematod’dur
  
• Yumurtalar dışkıyla atılır ve suda miracidiumlar gelişimini sürdürerek salyongaza ulaşırlar.

• Galba truncatula, Avrupa'da Fasciola hepatica'nın ana ara konağı olan amfibi tatlı su limnaeid salyangozu
  

 

• Serbest yüzen serkarya, flagella
  

• Çimenlere yapışan kistler
  
• Salyongozda sporokist, redia ve bunlar içinde çok sayıda serkaryalar oluşarak salyangozdan ayrılır ve su bitkileri üzerinde kistleşerek metaserkarya formuna döner.
  
• Bu bitkilerle ya da kirli suların içilmesi ile metaserkaryalarla son konaklara bulaşabilir.
  
• Metaserkaryalar barsakta açılır ve periton boşluğuna geçerek buradan KC kapsülünü delerek KC’e ulaşır.
  
• Burada kapsül altında sonra safra yollarında yerleşerek uzun yıllar yaşayabilir.
  

• Erişkin formları 2-3 cm boyunda 1 cm enindedir yaprak şeklindedir
  

• Ülkemizde koyun, keçi ve sığırlarda sık
  
• Halk arasında büyük karaciğer kelebeği olarakta bilinmektedir
  
• Klinik bulgular akut olarak karaciğer tutulumu bulguları (ateş, hepatomegali, karın ağrısı) , akciğer infeksiyonu, deri altında ya da diğer ektopik yerleşim alanlarına ulaşma ile ilgili olabilir.
• Kronik dönemde kolanjit atakları
• Eozinofili ile asemptomatik bir form şeklinde izlenebilir.

• Tanıda dışkı/safrada yumurtalar saptanabilir. İlk üç ayda yumurtalar saptanamaz
• IHA ve ELİSA ile antikor yanıtı araştırılabilir.
• Özellikle BT başta olmak üzere görüntüleme testleri tanıda faydalıdır.
• Tedavide Triklabendazol, Nitazoksanid, Prazikuantel
  

• VAKA: A Fascioliasis Case: a not Rare Cause of Hypereosinophilia in Developing Countries, Present in Developed too

• Uzak Doğu, Batı Afrika ve Amerika
  
• Su kabuklularının çiğ olarak yenmesi ile alınan metaserkaryalar duodenumda açılarak periton boşluğuna ulaşırlar.
  
• Buradan diafragmayı delerek akciğerlere ulaşırlar ve erişkin şekiller akciğerlerde oluşur.
  
• Akciğerde kronik infeksiyona bağlı fibrozise neden olurlar.
  
• Nadiren MSS, karın içi organ tutulumları yapar.
  
• Balgamda bazen dışkıda yumurtalar saptanır.
  

• İnfeksiyon zincirinin kırılması
  
• Vektörle mücadele
  
• Kanalizasyon sistemlerinin düzenlenmesi
  
• Hijyenik şartlara uyum sağlanması
  
• Ellerin yıkanması
  
• Tırnakların kesilmesi
  
• Çiğ sebzelerin yıkanması, pişirilerek yenmesi
  
• Çiğ et yenilmemesi
  
• Suların kontaminasyonunun engellenmesi
  
• Şüpheli suların kaynatıldıktan sonra içilmesi
  
• Kirli sularda yüzülmemesi
  
• Çıplak ayakla toprakta dolaşılmaması
  
• İnsan ve hayvan atıklarının ortadan kaldırılması