Bartonelloz

Ders Notları > D5

Giriş

Doğada 20’den fazla türü olan gram negatif basil → Bartonella spp.
İnsanlara sinek, pire gibi vektörlerle bulaşır.
Kedi tırmığı hastalığı (cat scratch disease-CSD) olarak bilinir. Özellikle yavru kedilerin patilerine kolonize olduğu için.
İnsanda hastalık yapan B. baciliformis Oroya ateşi ve verruga peruana
B. henselae CSD ve hepatik pelliosis
B. quintana hendek ateşi (trench fever) denilen ciddi bir tablo yapabilir.
B. henselae ve B. quintana HIV pozitif ve evsizlerde görülen döküntü ve lenfadenomegali ile seyirli «Basiller Anjiomatozis» neden olur.
CSD 1931’de rapor edilmiş ve Regnery 1992’de bakteri tanımlanmış.
Eritrositte yaşayan basiller damar duvarına tutunarak destriksiyon yapar
Bazen kendini sınırlar bazen de tedavisiz vakada mortal seyredebilir

Epidemiyoloji

Dünyanın her tarafında görülür.
ABD de 24.000/yıl fazla olgu rapor edilmektedir
Daha ziyade erkeklerde görülür.
Kedilerle temas edenlerde ateş, LAP ile seyreden bir tablo yapar
Ülkemizden olgular şeklinde rapor edilmiş
LAP ve çeşitli organlarda kitle nedeni ile malignite ile karışabilen zoonozdur.

Etken ve bulaş yolları

Bakteri insanlara bitlerle, kedi ve köpek pireleri ile temas sonucu bulaşır.

Klinik

Akut ve kronik formda görülebilir.
Kedilerin patilerinde tırnak aralarında basil bulunduğu için tırmalama sonucu ateş, baş ağrısı, halsizlik ve yakın lenfadenomegali ile seyreden tablo izlenebilir.
Bakterinin yayılması ile organ tutulumları görülür.
İnkubasyon süresi 7-14 gündür.
Olgularda bakterinin giriş yerinde proksimal kısımda lenf nodlarında büyüme, ipsilateral kulak arkasında görülebilir.
Hastalarda baş ağrısı, halsizlik ve ateş vardır.
Bazen kaşıntısız papüler,veziküler döküntüler görülebilir.
Lenfadenopati süpüre olabilir ve 1-3 ay içinde kendiliğinden kaybolabilir. Bazende 1-2 yıl kalarak malignite ile karıştırılabilir.
Karın ağrısı ile hepatik mikroapseler görülebilir.
Halsizlerde aşırı halsizlik olabilir.
En sık klinik bulgu nörolojik, ensefalopati, transvers myelit, radikülit ve serebral ataksi yapabilir.
Kültür negatif endokarditler ve tedavi edilmeyen olgularda yayılarak özellikle immun süpressif hastalarda mortal seyredebilir.
Bartonella baciliformis akut formda beş gün süren yüksek ateş, halsizlik ve baş ağrısı ile seyreden Oroya ateş tablosuna neden olur.
Kronik dönemde eruptiv kutanöz lezyonlarla görülebilir.
Kronik bartonella enfeksiyonlarında tekrarlayan hafif ateş ,gözlerde görme bulanıklığı, fotofobi, irritasyon görülebilir.
Kemik ağrıları, anemi, denge bozukluğu, uykusuzluk, hafıza kaybı ve genel bir huzursuzluk olabilir.
CSD hastalığı genelde bölgesel lenfadenopatiye eşlik eden ateş ve sistemik semptomlarla seyreden kendini sınırlayan bir tablo şeklinde görülür.
Parinaud hastalığı denilen okuluglanduler tutulumda nöroretinit, granulomatöz hepatit, splenit, osteomyelit, endokardit ve ensefalit olguların %10 da görülür.

Tanı

Tanıda kedilerle temas(tırmalama, ısırma), histolojik olarak CSD spesifik bulgusu (lenfoid hiperplazi ile ortası nekrotik abseler ve granulomlar) ve immunflouresan ile seropozitiflik ile konulur.
Hastalığın serolojisinde akut safhada spesifik IgM 1/16 ve IgG 1/64-256’da pozitiflik tanımlayıcıdır.
Seropozitiflik 1-3 ay içersinde olur.
Spesifik IgG titrasyonunun yüksekliği geçirilen enfeksiyonu gösterir.
Kültür ve PCR fazla yararlı değildir.
Periferik yaymada eritrosit içinde bakteriler görülebilir.
Diğer laboratuar tetkikleri fazla yardımcı değildir.
Lökositoz, sedim ve CRP yüksekliği üçte bir olguda saptanmaktadır.
Hepatosplenik tutulumda alkalen fosfataz ve karaciğer enzim yüksekliği görülebilir.
Kesin tanı biyopsi materyelinde immunohistokimyasal gümüşleme yöntemi ile basilin gösterilmesi veya histolojik granulomlarla konulur.
Serolojide ELSA, IFA ve PCR kullanılabilir.

Tedavi

Doksisiklin, rifampisin 4-6 hafta kullanılır.
Kronik hendek ateşi denilen durumda B. quintana tedavisinde doksisiklin ve gentamisin kombinasyonu 2-3 hafta kullanılır.
Basiller angiomatozis ve peliosis hepatit denilen durumda özellikle HIV infekte olgularda eritromisin 3-4 ay kullanılmalıdır.
Dirençli olgularda ko-trimaksazol ve azitromisinde kullanılabilir.
Bartonella endokarditinde doksisiklinve gentamisin kombinasyonu 4-6 hafta kullanılır.

Kontrol ve korunma

Basil insanlara kedilerden, köpeklerden bulaşır.
Vektörler pire veya kenelerdir.
Klinik olarak düşünülen olguların serolojik ve histolojik olarak doğrulanıp tedavi edilmeleri gerekir.
Kişisel ve çevresel hijyen ve evcil hayvanlarda insektisitler yararlıdır.